Sai số 2C và sai số Mo trong đo đạc trắc địa

I. Sai số 2C và cách khắc phục

Sai số 2C là một lỗi thường gặp khi sử dụng máy toàn đạc. Nó xảy ra khi trục ngắm của ống kính máy đo không tạo thành góc vuông với trục quay.

1. Nguyên nhân của sai số 2C (xem hình)

Có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng sai số 2C trong đo đạc như:

• Do thiết bị đo cũ, không được hiệu chỉnh thường xuyên
• Máy đo không được đặt cân bằng
• Người dùng máy tự hiệu chỉnh tuy nhiên hiệu chỉnh không đúng cách. 

> Để khắc phục lỗi sai số 2C, cần cân bằng lại góc vuông giữa trục ngắm và trục quay. Như vậy là có thể ngắm được mục tiêu xa chuẩn xác và không sai số.

2. Cách xác định sai số 2C trong trắc địa

Khi sử dụng máy toàn đạc, nếu bạn nghi ngờ có sai số 2C, hãy áp dụng cách sau để xác định:

Bước 1: Ngắm mục tiêu
Ngắm và bắt mục tiêu ở xa (Bạn có thể chọn bất kỳ mục tiêu nào trong phạm vi trên 50 mét trở lên). Siết chặt ốc dùng để hãm bàn độ ngang, giúp máy cố định, không bị dịch chuyển dẫn đến sai lệch. Sau đó, xoay nhẹ núm vi động ngang để đưa biểu tượng chỉ đứng có hình chữ thập về chính giữa của mục tiêu đang nhắm.

Bước 2: Kiểm tra sai số 2C (xem hình)


Lúc này, trên màn hình máy toàn tạc, bạn chọn phím có biểu tượng [ANG] và chức năng 1.[Offset]. Giá trị của góc sẽ được reset và đưa về 0°00’00”. Xoay máy toàn đạc 180° và đảo ngược ống kính. Tiếp tục bắt mục tiêu như bước 1. Khâu này cần thực hiện cẩn thật để đảm bảo độ chính xác và kiểm tra sai số lệch 2C.

Áp dụng công thức sau để tính sai số 2C:
 

2C = T-P±180⁰

Trong trường hợp sai số 2C vượt quá quy định của từng máy, người dùng cần tiến hành hiệu chỉnh. Tuy nhiên, bạn tuyệt đối không nên tự ý thực hiện bởi khả năng dẫn đến sai số cao hơn khi đo đạc là rất lớn. Liên hệ với chúng tôi qua số hotline 091 305 1734  để được tư vấn.

Lưu ý: 

Khi đo máy toàn đạc, các tính toán phải thỏa mãn điều kiện sau: 

II. Sai số MO và cách khắc phục

Sai số MO là sai số bàn độ đứng. Nguyên nhân của lỗi này là do các trục ngắm CC nằm ngang máy toàn đạc có vách khắc bàn đứng ở góc (00 -180⁰) hoặc (90⁰ -270⁰). Trong khi đó, (0⁰ -0⁰) của máy lại trùng với vạch “0” hoặc vạch chuẩn đọc số của thang đọc số. Hay nói cách khác, đây là tình huống vạch chuẩn “0” của thang đọc số bị chệch so với đường nằm ngang HH. 

1. Cách kiểm tra sai số Mo

• Bước 1: Đặt máy đo lên kệ chắc chắn, đảm bảo cân đối. Chọn mục tiêu bất kỳ ở xa, khoảng cách từ 50m trở lên.
• Bước 2: Dùng chỉ ngang ở bàn độ trái bắt mục tiêu chính xác. Cân bằng sao cho bọt thủy lực đứng và có đọc số là T.
• Bước 3: Ở bàn độ phía bên tay phải, bạn tiến hành bắt mục tiêu bằng chỉ ngang. Lúc này, bọt thủy bàn độ đứng phải cân bằng để thu được đọc số là P.
• Bước 4: So sánh kết quả với các mốc sau, nếu vượt quá mức quy định thì máy cần được điều chỉnh.
  • Đối với máy khắc 90⁰ – 270⁰: MO = (T+P – 360⁰)/2
  • Đối với máy khắc 0⁰ – 180⁰: MO = (T+P – 180⁰)/2
  • Đối với máy khắc 0⁰ – 0⁰: MO = (T+P)/2

2. Cách điều chỉnh sai số Mo (xem hình)

• Đối với máy không tự động cân bằng (Loại có thiết kế bọt nước ở bàn độ đứng): Dùng ốc cân bằng ống thủy để đọc số P chuẩn xác. Lúc này, bọt thủy bàn độ sẽ bị lệch khỏi vị trí trung tâm. Bạn tiếp tục điều chỉnh ốc của đầu ống thủy lực sao cho bọt thủy vào chính giữa. Sau đó, vặn cố định các con ốc chắc chắn. Kiểm tra sai số MO lại một lần nữa.
• Đối với máy tự động cân bằng (Loại có thiết kế lắc tự động): Dùng ốc vi động đứng điều chỉnh các số đọc đúng vị trí. Lúc này, chỉ ngang sẽ rời khỏi vị trí của mục tiêu. Bạn tiếp tục văn ốc sao cho chỉ ngang nằm chính giữa mục tiêu ban đầu và cố định ốc.

III. Một số lưu ý để hạn chế sai số trong đo đạc

Trong công tác đo đạc bên cạnh sai số 2C và sai số MO chúng ta có thể gặp phải một số tình trạng sai số khác. Vì vậy, để hạn chế các sai số cần lưu ý:

• Đo đi đo lại nhiều lần để hạn chế chênh lệch kết quả đo quá nhiều
• Kiểm tra và hiệu chỉnh bọt thủy (bao gồm bọt thủy tròn và bọt thủy dài)
• Kiểm tra và hiệu chỉnh bộ phận dọi tâm
• Kiểm định và hiệu chỉnh dụng cụ đo, áp dụng phương pháp đo thích hợp, tính số hiệu chỉnh vào kết quả đo….